Premi Desertina

Premi Desertina 2017

Honur per sport e cultura

(anr/sr) Il venderdis sera ha la vischnaunca da Mustér surdau il Premi Desertina da renconuschientscha ad Aluis Hosang ed il Premi Desertina da promoziun alla gruppa da sault e moviment Movis. Ils premis ein vegni surdai a caschun dalla seduta constitutiva dil cussegl da vischnaunca da Mustér. Tenor la geraua Iris Lombris era il premi vegnius surdaus la davosa ga avon siat onns. Ella ei era presidenta dalla cumissiun
Premi Desertina ch’ella ha reactivau ensemen culs novs commembers Ursin Defuns e Hans Huonder. Ladinamein han convischins inoltrau propostas per surdar il premi da renconuschientscha e la nova cumissiun ha perschuadiu la suprastonza communala da gest surdar omisdus premis, numnadamein quel da renconuschientscha e quel da promoziun.

Premi Desertina per Aluis Hosang e Movis

Suenter ina pausa da siat onns ha la vischnaunca da Mustér puspei surdau ils premis Desertina

DA SUSI ROTHMUND / ANR
Cul Premi Desertina engrazia la vischnaunca da Mustér als honorai per lur engaschi a favur dalla cultura, dallas uniuns e dil sport. Il venderdis han Aluis Hosang e la gruppa da sault e moviment Movis astgau retscheiver quella distincziun. Avon siat onns era il Premi Desertina vegnius surdaus la davosa ga. La geraua Iris Lombris ch’ei era presidenta dalla cumissiun dil Premi Desertina ha ussa puspei reactivau la cumissiun. Ella vegn sustenida dils commembers Ursin Defuns e da Hans Huonder che era staus igl iniziant dil Premi Desertina. Strusch che la nova cumissiun ei stada eligida ha ella gia survegniu propostas da convischins per surdar il premi da renconuschientscha. Tenor Lombris ei la cumissiun sedecidida da gest surdar omisdus premis, numnadamein quel da renconuschientscha e quel da promoziun. La suprastonza communala seigi ida d’accord cun quei. Pils honorai dueigi il premi esser segn d’engraziament per lur grond e nunstunclenteivel engaschi ed era ina motivaziun da cuntinuar aunc ditg cun lur engaschi. Sco la geraua ha declarau detti ei en vischnaunca da Mustér aunc bia persunas meriteivlas ed ei vegnien perquei a cuntinuar culla surdada dil Premi Desertina. Aluis Hosang ei vegnius undraus cul Premi Desertina da renconuschientscha (dotaus cun 3000 francs) per ses merets sco dirigent dalla Societad da musica Mustér e sco dirigent dil Chor-baselgia S. Gions Mustér. La laudatio per il honorau ha Aldo Tuor teniu ed el ha desistiu da numnar tut las activitads da Hosang a favur dalla cultura, la gliesta fuss numnadamein stada memia liunga. Perquei ha el numnau mo entginas ed il publicum ha intervegniu che Hosang era ed ei aunc adina cantadur, musicant e dirigent da differentas formaziuns. Per entrar mo sin in punct culminont da sia activitad ha Tuor numnau la Fiasta federala da musica a Friboug. Leu haveva Hosang dirigiu la Societad da musica Breil-Dardin ed ei eran turnai a casa cugl emprem rang. Cun quella musica ha igl undrau lu era astgau sunar a Roma pil papa e silsuenter perfin discuorer enzacons plaids cun lez.

Promoziun dils Movis
Esther Hendry, l’inizianta dils Movis – ina gruppa da sault e moviment – ha astgau prender encunter il Premi da promoziun (dotaus cun 2000 francs). Quei ha ella saviu far el num da tut ils affons che ein ni ein stai enzacu part dils Movis ed era dallas menadras. Actualmein dumbra la gruppa 12 menadras e 120 persunas
giuvnas activas. «Igl engaschi dils Movis ei in fetg grond moviment en nossa vischnaunca», ha Ursin Defuns puntuau duront sia laudatio. Ils cuors da sault e moviment pils affons seigien in grond exempel da colligiar persunas e vischnauncas. Ils telefonins ed auters apparats vegnien mess dalla vart per saltar e semuentar ensemen.

«Mustér sto restar il center»
Ils premis Desertina ein vegni surdai il venderdis a caschun dalla seduta constitutiva dil cussegl da vischnaunca da Mustér, ina seduta festiva cun dabia plaids d’engraziament ed undraziuns dils anteriurs commembers dil cussegl e differentas cumissiuns. Christoph Berger ei vegnius eligius sco niev president dil cussegl da vischnaunca pil 2017 ed Armin Manetsch sco vicepresident. Sco vicepresident communal ei il gerau Iso Mazzetta vegnius eligius. En siu plaid ha il president communal, Robert Cajacob, denter auter puntuau che Mustér seigi in’attractiva vischnaunca che porschi fetg bia ad indigens e hosps. Ils davos onns seigi ei stau pusseivel da reducir marcantamein il deivet communal. «Ils proxims onns vegn quei buc ad esser pusseivel», ha Cajacob concediu. Per restar ina vischnaunca attractiva stoppi numnadamein vegnir fatg dabia investiziuns,
sco per exempel per sanar il center da sport, la serenera, differentas vias ed auter bia. In tema central dils proxims onns vegni la discussiun davart la fusiun cun differentas vischnauncas ad esser. Avon che decider enzatgei seigi ei denton aunc d’anflar rispostas sin dabia damondas. «Mustér ei da vegl enneu il center, la capitala dalla Cadi e sto restar era tier ina eventuala fusiun il center d’ina nova vischnaunca», ha Cajacob declarau. Sulet ils daners empermess dil cantun per ina fusiun astgien buc esser il motiv per ina decisiun alla sperta e forsa malponderada.

Premi Desertina 2010


Premi Desertina 2007

Honorau engaschi endinau e particular

Ils purtaders dil Premi Desertina 2007 senumnan Victor Durschei e la Ludoteca. El rom d'ina fiastetta cun cant e sault ha la vischnaunca undrau ina persuna meriteivla sin plirs secturs ed in'uniun che ha sviluppau ils davos diesch onns ina activitad extraordinaria.

Rodund 170 vischinas e vischins da Mustér ein s'entupai la dumengia suenter miezdi en halla Cons per assister alla surdada dil Premi Desertina 2007. Avon dus onns ei la distincziun da renconuschientscha vegnida surdada a pader Ambros Widmer ed avon in onn alla Societad da musica Mustér. Il premi da promoziun han il sportist Sergio Berger e la fundaziun "Tür auf - mo vinavon" retschiert. Il premi da renconuschientscha ei dotaus cun 3000 francs, quel da promoziun cun 2000 francs. Per la surdada 2007 ha la cumissiun dil Premi Desertina, consistenta da tschun dels, purschiu als presents in program cultural cun cant dils Acabellos e sault dalla gruppa d'affons Movis. Omisduas formaziuns han pudiu incantar e fascinar il publicum.

Gronda perseveronza
Ils Movis sut l'egida d'Esther Hendry han lu era gest procurau en lur presentaziun per la laudatio dil purtader dil premi da promoziun, l'uniun Ludoteca. A moda giugonta han ils affons presentau differents termagls e giugs. Quels ein lu era la cumpetenza dalla Ludoteca ch'ei vegnida fundada avon diesch onns. Igl emprem eis ella secasada en localitads veglias dalla Stampa Romontscha amiez il vitg. Suenter la sanaziun dil baghetg dalla halla Cons ha ella retschiert in grond e spazius local ella emprema alzada da quel. Il president communal Aldo Tuor ha saviu surdar il premi allas duas iniziantas e confundaturas dall'uniun, Monique Huonder e Madlen Deflorin. En in'intervista cun la moderatura dalla sera, Sonja Coray-Capaul, eis ei semussau, ch'il contonschiu ei buca vegniu da sesez. La realisaziun dalla Ludoteca ella fuorma actuala ei stada cumbinada cun bia lavur e perseveronza. "Igl ei stau in liung process. En quel havein nus giu bia sustegn, oravontut dalla vischnaunca da Mustér", di Monique Huonder. Il team dalla Ludoteca secumpona oz dad endisch dunnas, la purschida da termagls, giugs e films importa varga 1300 unitads. Enteifer l'uniun ha mintga commembra sia incumbensa. Onn per onn vegn la purschida adattada ed augmentada. Per il giubileum da 10 onns preveda la Ludoteca differentas acziuns specialas. Gest creaus ei era in niev prospect. Plidentadas arisguard il Premi Desertina manegia Madlen Deflorin: "Quel fa naturalmein bein e nus vesin, che nus essan sin la dretga via."

Engaschi sin plirs secturs

Las prestaziuns da Victor Durschei ein vegnidas undradas la dumengia cun ina biala laudatio da Simon Camartin. El decuors da quella ha el buca mo preligiu duas poesias dil purtader dil Premi Desertina 2007, mobein era accentuau siu grond engaschi sur biars onns e decennis. "La cumissiun ha valetau las prestaziuns da Victor Durschei per las pli dignas ed ei vegnida cun raschun alla conclusiun, ch'el seigi meriteivels d'obtener la distincziun", puntuescha Simon Camartin. Victor Durschei che cumplenescha en cuort ils 90, ei s'engaschaus e seprofilaus sin differents secturs. Suenter il seminari da scolast a Cuera eis el staus engaschaus sco magister a Mompé Medel e Segnas. Las vacanzas da stad passentava el per part ella redacziun dalla Gasetta Romontscha. 1954 eis el vegnius tscharnius sco cussegliader da clamada dil cantun per buca meins che 74 vischnauncas. Tenor Simon Camartin ha el cussegliau varga 10'000 giuvenils alla sava dalla scola ella veta professiunala. Siu engaschi sil sectur dalla cultura ei staus enorms. Aschia ha Victor Durschei dirigiu, sunau orgla, mussau da far teater, menau reschia da plirs dramas, ei staus engaschaus el cussegl da scola ed en autras organisaziuns ed instituziuns. El ei denton era staus igl iniziant dalla filiala dalla Landis e Gyr a Mustér, in'interpresa da gronda muntada economica. Activa ei denton era sia plema stada. Aschia ha el scret ina novella e ha publicau treis toms cun poesias. El ha scret numerus artechels e contribuziuns ella Gasetta Romontscha ed autras periodicas e publicaziuns. Per sias prestaziuns ha el retschiert 1994 il premi da cultura dalla CRR e 1995 il premi da renconuschientscha dil cantun Grischun. "Il Premi Desertina ei denton la cruna", di Simon Camartin. Victor Durschei, ch'ei adina staus attaschaus a siu vitg patern, ei selegraus dil premi: "Jeu sundel commuentaus da quella undrientscha nunmeriteivla." El ha engraziau a tut quellas e quels che han susteniu el.


Premi Desertina 2006

Societad da musica Mustér e "Tür auf - mo vinavon" retscheivan il Premi Desertina

La vischnaunca da Mustér ha undrau il venderdis sera la societad da musica e l'organisaziun "Tür auf - mo vinavon" cul Premi Desertina. La musica retscheiva il premi da renconuschientscha per sia gronda ed excellenta activitad culturala sur biebein 125 onns. Il premi da promoziun vegn surdaus a "Tür auf - mo vinavon" per siu engaschi sin differents secturs enteifer la vischnaunca e la regiun.

La cumissiun dil Premi Desertina che consista da Roger Tuor (president), Hans Huonder, Marcus Huonder, Sonja Coray Capaul e Martina Sialm ha fatg uonn per la secunda ga la tscharna dils retscheviders dil Premi Desertina. Igl onn vargau ha ella distinguiu en num dalla vischnaunca pader Ambros Widmer ed il sportist Sergio Berger. Uonn ei la cumissiun sedecidida per duas instituziuns e quei cun buns motivs. La surdada dils premis ei succedida entras il president communal Aldo Tuor. La fiasta ei vegnida embellida da pliras producziuns dalla societad da musica e dil Chor da dunnas Cantalegra, dirigius da Jacinta Jacomet.

Honur alla musica Che la Societad da musica Mustér ei vegnida tscharnida pil premi da renconuschientscha, ha bunas raschuns e plirs motivs pesonts. Quels ein vegni presentai il venderdis sera dil mistral cass Heinrich Huonder en ina extendida e detagliada laudatio. En quella ha el constatau, che la societad ha saviu festivar avon dus onns il giubileum da 125 onns. Da principi exista ella denton gia dapi igl onn 1844. Lu eis ella vegnida fundada sco "Societad de Blechmusica dalla vischnaunca de Mustér". La musica ha giu excellents temps e deplorablamein era fasas ordvart difficilas. Avon rodund 35 onns eis ella stada en in stan fetg critic. Sin iniziativa dil dirigent da lu, Meinrad Giger, ha ella puspei cattau la via dil success. Igl onn 1976 eis ella returnada cun bialas arbagias dalla Fiasta federala da musica a Bienna. Dapresent vegn la musica dirigida dil musicist indigen Richard Gadola e presidiada da Theres Burri. Dapi igl onn 1974 fuorma la gruppa dils tamburs ina part integrala dalla societad da musica. Iniziant da quella ei igl inspectur da scola Linus Maissen staus. Oz vegn quella gruppa - che ha saviu nudar grondius success sin plaun cantunal e naziunal - dirigida da Christian Berther. La musica dumbra dapresent 36 commembras e commembers, la gruppa dils tamburs 19. "La societad da musica ei aschidadir nossa carta da viseta, l'enzenna da nies vitg. Sia representaziun a caschun d'occasiuns festivas, a beinvegnis, tier processiuns e tils ei per vischnaunca e pleiv d'impurtonza eminenta ed indispensabla", di Heinrich Huonder. Ed el puntuescha: "L'incarica dalla musica instrumentala ei perquei gest en nies temps, signaus d'ina banalitad spirtala, eminentamein impurtonta e dumandada. Ella - la societad da musica - duei gidar a proteger la tradiziun culturala e medemamein esser aviarta per novas tendenzas che promovan il svilup." La presidenta Theres Burri ha engraziau alla vischnaunca per la honur. Il premi seigi ina biala remuneraziun per biaras e biars che seigien s'engaschai a favur dalla societad da mu ica.  


Vasta activitad

Il secund Premi Desertina da renconuschientscha ei vegnius surdaus alla fundaziun "Tür auf - mo vinavon". Ella ei vegnida fundada avon rodund 15 onns da persunas dad omisduas confessiuns cun la finamira da crear pusseivladads da sentupada ella Cadi. "La finamira principala ei stada quella da coordinar ed organisar eveniments sil sectur socio-cultural, iniziar dialogs denter giuven e vegl, denter indigens e jasters, catolics e reformai e d'autras confessiuns", di Maria Keller che ha teniu la laudatio. Dapi l'entschatta ei ser Roland Just president dalla fundaziun. Aschia ha quella iniziau en quels 15 onns la lavur sil sectur dalla giuventetgna (SIGA) e las seras da film cun discussiuns (Arena). Cun ina gruppa da pliras persunas ha ella reactivau il kino a Mustér. Biars onns eis ella denton era sestentada per la vendita da products dil Tierz mund el Labirint el center dil vitg da Mustér. Quella stizun ch'ei vegnida menada quater onns da biaras e biars senza indemnisaziun, ha deplorablamein stuiu serrar las portas. "Tgi savess s'imaginar tgei cesura ch'ei fuss sch'ins strihass ils Camps Cadi", sedamonda Maria Keller. Mintg'onn van rodund 60 affons dalla socla primara el camp dils pigns e da quei da 40 el camp dils gronds per in'jamna en cumpignia. L'instituziun ha denton era fundau il Trialog, ina caschun da schar trer flad l'olma e da recuperar las forzas. Sco pli giuvna acziun sustegn ella la Fundaziun Mbara Ozioma en Nigeria. Cun donaziuns da differentas varts vegn luvrau cheu vid il provediment fundamental dils indigens, seigi vid scolas, spitex ni era provediment d'aua. Augusta Gadola che ha astgau retscheiver il premi sco representanta dalla fundaziun "Tür auf - mo vinavon", ha engraziau per la honur e sutlingiau igl engaschi endinau da ser Roland Just. Senza lez fussi bia buca realisau ni cuntinuau.